پیشینه و مبانی نظری نیمرخ روانی و شخصیت
نیمرخ روانی و شخصیت
روانشناسان براي كليت افراد و تفاوت هاي فردي اهميت خاصي قائل هستند و کليت روان فرد را يکي از معيارهاي شناسايي تفاوت هاي بين افراد مي دانند . به منظور شناخت کليت روان افراد و تفاوت هاي فردي از مفهوم نیمرخ روانی و همچنین شخصيت استفاده مي کنند . اگرچه روانشناسان شخصيت وجود شباهت‌هاي بين افراد را قبول دارند ، توجه آنها بيشتر به تفاوت‌هاي افراد معطوف است . چرا عده اي موفق و عده‌اي ناموفق هستند ؟ چرا برداشت هاي افراد از امور متفاوت است ؟ تنوع استعدادها ناشي از چيست ؟ چرا عده‌اي به بيماري هاي رواني دچارند ولي ديگران در همان شرايط سالمند ؟ هر انسان و رويدادي در نوع خود منحصر به فرد است . با وجود اين ، بين بسياري از انسان ها و رويدادهاي زندگي آنها آن قدر شباهت وجود دارد كه مي‌توان نكات مشتركي را در نظرگرفت و درست همين الگوهاي رفتاري است كه روانشناسان شخصيت در پي درك آن هستند ( پروين ، 1381 ). نظريه‌هاي شخصيت از زمان يونان باستان آغاز شده است و از آن زمان تاكنون نظريه‌هاي گوناگوني با گرايش ها و زمينه‌هاي تفاوت شخصيت انسان عرضه شده است . بنابراين ، بديهي است كه با توجه به زمان و شخصيت خود روانشناس ، از شخصيت تعاريف متفاوتي ارائه شود كه هر يك از اين تعاريف بر رفتارهاي متفاوتي تكيه دارد و روش هاي مختلفي را اقتضاء مي‌كند . اين تعاريف ممكن است عيني تر و يا انتزاعي تر باشد . تعاريف مي‌توانند رويدادهايي را تشريح كنند كه در درون افراد مي‌گذرد و يا چگونگي تعامل آنها با يكديگر را مدنظر قرار مي‌دهند . همچنين مي‌توانند عاملي را توصيف كنند كه مستقيماً قابل مشاهده است و يا از آن استنباط مي‌شود و ممكن است خصوصياتي را تشريح كنند كه از آن عده اي خاص باشد و يا به توصيف ويژگي‌هايي بپردازند كه اكثريت يا همه افراد را مربوط مي‌شود . در تعريف شخصيت بايد چند نكته را در نظر گرفت :
1 ) هر فردي از نظر ويژگي هاي شخصيتي يگانه و بي همتاست ( هيچ دو فردي از نظر خلق و علايق و رفتار كاملاً مشابه نيستند ).
2 ) افراد در همه موقعيت ها به شيوه يكساني عمل نمي‌كنند يعني رفتار شخص ممكن است از موقعيتي به موقعيت ديگر متفاوت باشد .
3 ) گرچه هر فرد يگانه و بي همتاست اما در رفتار آدمي وجه اشتراك قابل ملاحظه‌اي وجود دارد ( هر چند در جزئيات رفتار آدمي تفاوت‌هاي ديده مي‌شود بيشتر مردم الگوهاي رفتاري نسبتاً ثابتي دارند ) ( گروسي و همكاران ، 1380 ).
2 - 7 - 1 - نظريه مك كري و كوستا درباره ابعاد شخصيت بهنجار
نظريه مك كري و كوستا درباره ابعاد شخصيت يک ديدگاه جديدي است که در آن بر وجود پنج بعد براي شخصيت تاکيد شده است . الگوي پنج عاملي فرض مي‌كند كه شخصيت بهنجار مفهومي چند بعدي است كه در مجموع از پنج بعد اساسي تشكيل يافته است ( مک کري و کوستا ، 1381 ).
